Ach te pyłki

Sezon alergiczny, podobnie jak zieleń za oknem, rozkwita w pełni. Uporczywy cieknący katar, łzawiące oczy nie dają spokoju tym, którzy chorują na alergię wziewną. Obecne wszędzie pyłki utrudniają normalne funkcjonowanie wielu z nas.

Katar sienny

Najczęściej typowe objawy alergicznego nieżytu nosa obserwuje się u dzieci po 4-5 roku życia. U dzieci młodszych alergia występuje częściej na podłożu zakażenia wirusowego. Charakterystyczne objawy to zapalenie przewodów nosowych z zaleganiem wydzieliny śluzowej, zapalenie migdałka gardłowego, ucha środkowego i migdałków podniebiennych.
Do objawów alergicznego nieżytu nosa u dzieci kilkuletnich należą: świąd i podrażnienie błony śluzowej nosa, kichanie, wodnista wydzielina, często uczucie zatkania nosa. Dziecko głośno oddycha przez nos lub usta, chrapie w nocy, „mówi przez nos”, skarży się na swędzenie w obrębie gardła, oczu i uszu, kaszle. Mogą również wystąpić bóle głowy i gardła. Stan taki sprawia wrażenie przewlekłego przeziębienia. Dziecko jest zmęczone, występuje suchość w jamie ustnej. Pewien procent dzieci z alergicznym nieżytem nosa ma objawy alergicznego nieżytu nosa.

Niesezonowy nieżyt nosa („katar roczny”)

W przeciwieństwie do katarów sezonowych obserwuje się zwiększenie liczby chorych dzieci i dorosłych z tzw. katarem rocznym. Ten rodzaj kataru najczęściej wywołują substancje unoszące się w powietrzu, zanieczyszczenia pyłami i dymami fabrycznymi. Przyczyną tego rodzaju kataru może być uczulenie na sierść zwierząt: psów, kotów, świnek morskich lub chomików złocistych; rzadziej na pióra i odchody ptaków ozdobnych. Występują również – oprócz wymienionych wyżej – postacie kataru alergicznego przewlekłego, wywołanego przez kurz domowy, a szczególnie przez znajdujące się w nim roztocza.
Objawy – są podobne do objawów kataru siennego.
Leczenie. Polega na usunięciu szkodliwego czynnika lub – podobnie jak w innych chorobach alergicznych – wprowadzeniu trzech zasadniczych sposobów postępowania:
●  karencji alergenowej (odizolowania od alergenu),
●  odwrażliwienia polegającego na wstrzykiwaniu chorym podskórnie, w stopniowo zwiększających się dawkach, wyciągu alergenu,
●  leczenia objawowego, łagodzącego lub znoszącego objawy choroby.
Wymienione sposoby leczenia prowadzi się na zlecenie lekarza.

Astma oskrzelowa

Astma oskrzelowa (dychawica oskrzelowa) jest przewlekłą chorobą, wywołaną nadreaktywnością błony śluzowej drzewa oskrzelowego i charakteryzuje się rozlanym zwężeniem dróg oddechowych, obrzękiem błony śluzowej oskrzeli i nagromadzeniem się wydzieliny śluzowo-zapalnej utrudniającej wentylację płuc. Chorobie towarzyszy również skurcz mięśni oskrzelowych. Astma może występować w każdym wieku.
Około 30% chorych ma objawy w 1 roku życia, a u ok. 80% dzieci chorych na astmę pierwsze objawy występują przed ukończeniem 4-5 roku życia. Ryzyko wystąpienia astmy u dziecka, którego jedno z rodziców ma astmę, wynosi 25% i zwiększa się do 50%, gdy oboje rodzice są chorzy na astmę. Bodźcem do wystąpienia napadu duszności w astmie może być wdychany alergen (roztocze kurzu, pyłki roślin), białka fasoli i soi, białka innych warzyw, zakażenia wirusowe, dym papierosowy, zanieczyszczone powietrze, zimne powietrze i wysiłek fizyczny.
Rozróżnia się astmę zewnątrzpochodną, wywołaną na tle alergicznym, i astmę wewnątrzpochodną, która nie ma podłoża alergicznego.
Objawy. Obraz kliniczny astmy oskrzelowej u dzieci jest różny. Początek ataku może być ostry lub podostry. Napady ostre są najczęściej spowodowane ekspozycją na czynniki drażniące (alergeny), zimne powietrze, szkodliwe opary, dym papierosów, związki chemiczne (Aspirin), różne inne alergeny wziewne. Niedrożność dróg oddechowych rozwija się szybko, w ciągu kilku minut i zależy od skurczu mięśni gładkich dużych oskrzeli. Ponieważ drożność dróg oddechowych maleje w nocy (brak ruchu), u wielu dzieci napady występują właśnie w tym czasie. Do klasycznych objawów astmy należą: kaszel, męczący i suchy we wczesnym okresie ataku, świszczący, przyspieszony i utrudniony oddech połączony z dusznością i wydłużonym wydechem oraz angażowaniem mięśni oddechowych pomocniczych, sinica, rozszerzenie klatki piersiowej, przyspieszona czynność serca. Wszystkie wymienione objawy świadczą o utrudnionej wentylacji płuc.
Choroba może przebiegać okresowo z nasileniem objawów duszności, a okresowo z przerwami wolnymi od napadów.
Jeśli jednak częstość i natężenia napadów duszności zwiększają się w miarę upływu czasu, a przerwy między napadami są bardzo krótkie lub duszność jest prawie stała (trwa kilka godzin lub dłużej), to dochodzi wówczas do groźnego zespołu objawów określanego stanem astmatycznym, który jest niebezpieczny i zagraża życiu dziecka. Stan taki wymaga bezwzględnego leczenia w szpitalu.
Zapobieganie i złagodzenie choroby polega na unikaniu kontaktów dziecka z alergenami, na codziennym odkurzaniu i wietrzeniu pokoju, w którym przebywa dziecko, ścieraniu na mokro podłogi i mebli. Należy usunąć z pokoju przedmioty alergizujące: poduszki z pierza, wełniane narzuty i kołdry, dywany, ozdobne skóry zwierząt, ptaki domowe, kanarki i papugi, a w środowisku wiejskim należy unikać zapachów i kontaktów z oborą. Dziecko nie powinno nosić odzieży z wełny. Z diety należy wykluczyć pokarmy, na które dziecko jest uczulone. Kalendarz pylenia roślin, drzew, krzewów przedstawia rycina 9.5.
Uproszczony kalendarz pylenia roślin, drzew i krzewów, będących źródłem najczęstszych alergenów na terenie Polski.
Leczenie farmakologiczne prowadzi się pod kontrolą lekarza, który decyduje również o wykonaniu badań testowych, pozwalających na ujawnienie czynnika alergizującego. Wskazane jest również zasięgnięcie porady lekarza alergologa. Oprócz alergenów czynnikami bezpośrednio wywołującymi napad astmy mogą być także stany psychiczne.

Aktualizacja: 2017-01-10
Doc. dr hab. med. Czesław Szmigiel

Ilustracje

Uproszczony kalendarz pylenia roślin, drzew i krzewów, będących źródłem najczęstszych alergenów na terenie Polski.
Uproszczony kalendarz pylenia roślin, drzew i krzewów, będących źródłem najczęstszych alergenów na terenie Polski.
rys. Archiwum Ilustracji PZWL © Wydawnictwo Lekarskie PZWL

Komentarze (0)

Dodaj swój komentarz

Żeby dodać komentarz, musisz się zalogować lub zarejestrować